گوشی پزشکی

گوشی پزشکی یا استِتوسکوپ (نام علمی: Stethoscope) وسیله‌ای است که می‌توان صداهای داخلی و ضعیف قسمت‌های مختلف بدن را با آن تقویت کرد و بدون آنکه لازم باشد سر خود را روی شکم یا سینه بیمار بگذاریم معاینه را انجام داد. گوشی معمولاً برای سمع (در زبان عام معاینه) قلب، ریه و گاه شکم به کار می‌رود.

اجزای گوشی

گوشی پزشکی سه قسمت اصلی دارد. قسمت اول گوشی روی بدن فرد قرار می‌گیرد و پرده دیافراگم یا (قسمت زنگوله‌ای آن) ارتعاشات بدن را تبدیل به ارتعاشات صوتی کرده و کمی تشدید می‌نماید. سپس صوت حاصل وارد لوله یا لوله‌های هدایت‌کننده صدا شده و در نهایت از طریق گوشی‌های مخصوصی وارد گوش پزشک می‌گردد. گوشی‌های پزشکی انواع گوناگونی دارند. قسمت دیافراگمی گوشی (که سطح بیشتری دارد) به صورت معمول برای گوش دادن صداهای مختلف بدن به کار می‌رود.

قسمت زنگوله‌ای (به نام bell) که عملاً پرده‌ای ندارد فقط در مواردی به کار می‌رود که صدای آن اندام از بمی خاصی برخوردار است و باید با استفاده از قسمت زنگوله‌ای این کیفیت را تشدید کرد.

تاریخچه

گوشی‌های ابتدایی

در سال ۱۸۱۶ میلادی، یک پزشک فرانسوی به نام رنه لاینک یک گوشی پزشکی (استتوسکوپ) چوبی را ساخت، این وسیله در آن زمان فقط یک دهانه برای قرار گرفتن روی گوش داشت و قسمتی از آن که روی سینه بیمار قرار می‌گرفت، ابعاد بزرگی داشت.رنه لانگ بیماری داشت که خانم جوان و چاقی بود و نمی توانست گوش خود را برای شنیدن صدای قلب به سینه بیمار بچسباند به همین دلیل یک کاغذ لوله کرد و یک طرف به روی گوش خود و یک طرف رو سینه بیمار گذاشت و اولین گوشی پزشکی را از کاغذ درست کرد.

گوشی پزشکی چیست؟

در چند قرن اخیر، یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی که به پزشکان در تشخیص بیماری های قلبی و ریوی کمک فراوانی کرده است، گوشی پزشکی می‌باشد.
گوشی پزشکی یا استتوسکوپ دستگاهی است که برای تشخیص صداهای داخلی بدن به کار می رود. معمولا صدای قلب، ریه، روده ها و جریان خونی شریانی و وریدی به وسیله گوشی پزشکی شنیده می‌شوند و سپس پزشکان براساس آن‌ها به تشخیص و بررسی بیماری می‌پردازند.

ausculate (گوش دادن) عملی است که توسط این گوشی های ضربان سنج انجام می‌شود.

استتوسکوپ (stethoscope) نام دیگر گوشی پزشکی به زبان لاتین است که از دو کلمه (steth(o به معنای سینه و scope به معنای نمایش دادن تشکیل شده است و به طور کلی وسیله ای برای سمع می‌باشد.

انواع گوشی های پزشکی

با آنکه تصور می شود گوشی های پزشکی همگی یک کار مشترک انجام می‌دهند، اما انواع مختلفی دارند که کاربر می‌تواند متناسب با نوع استفاده و نیاز و همچین سطح تخصص خود، یکی از این انواع را انتخاب کند. حیطه کاربری این گوشی های طبی گسترده است اما این نکته را در نظر داشته باشید که اغلب از این ابزار پرکاربرد و متداول به عنوان یک ابزار عمومی برای غربال گری و یا تشخیص اولیه استفاده می کنند.انتخاب درست این گوشی ها بسته به نوع کاربردی که دارند، حایز اهمیت است.

در این مقاله سعی داریم تا بیشتر درباره انواع گوشی های طبی بدانیم. پیش از شروع این مطلب را یادآور شویم که در حالت کلی، گوشی های پزشکی یا یک سر هستند یا دو سر که در مدل یک سر فقط یک طرف گوشی ویژگی گرفتن صدا دارد (اغلب برای کارهای تخصصی و با کیفیت بالاتر استفاده می شود) و در دو سر، هر دو سمت آن قابل استفاده است (دو حالت صدای مختلف بر اساس زیر یا بم بودن را میگیرد ولی ممکن است کیفیت تک سر را نداشته باشد).

اما گوشی های پزشکی در 3 دسته تقسیم می شوند که شامل گوشی پزشکی آکوستیک، گوشی پزشکی دیجیتال (الکترونیک) و گوشی پزشکی جنین (نوزاد) می‌شود.

۱- گوشی پزشکی آکوستیک

این گوشی ها دارای هر دو مدل تک سر و دو سر هستند. نوع تک سر آن که به گوشی طبی آکوستیکی معروف است و شناس ترین مدل بین گوشی های معاینه پزشکی موجود در بازار از دید عامه مردم است، از یک سر که شامل بخش دیافراگم (بخشی که روی بدن قرار میگیرد) و از یک دیسک تخت که جنس آن می‌تواند فلزی یا پلاستیکی باشد تشکیل شده است. این بخش وظیفه گرفتن و رساندن صدا از بدن بیمار به شخص شنونده را به عهده دارند.

گوشی پزشکی آکوستیک توانایی دریافت طیف وسیعی از فرکانس های صدا را دارد و می‌توان از آن برای معاینه و شنیدن صدای قلب، ریه، معده و سایر اعضا استفاده کرد (با برخی از گوشی های آکوستیک می توان فشار را نیز اندازه گیری کرد).

یک مدل دیگر از گوشی پزشکی های آکوستیکی وجود دارد که دو سر هستند، این نوع گوشی ها علاوه بر داشتن بخش دیافراگم که کار گرفتن صدا با فرکانس های به نسبت بالا را می‌کند، در بخش پشتی نیز دارای سر دیگری است که می تواند صداهای بم تر را بگیرد و به آن بل (یا زنگ) می‌گویند که در گوشی های پزشکی مختلف، ظاهری متفاوت اما کاربردی یکسان دارد. از این سر برای معاینه کودک استفاده می شود که صدای ضعیف تری تولید می کند (لازم به ذکر است که برای کودکان یکسری گوشی طبی مخصوص وجود دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم).

۲- گوشی پزشکی دیجیتال (الکترونیک)

علی رغم سادگی و رایج بودن گوشی پزشکی آکوستیک، تقویت صدای آن چندان قوی نیست و برای شنیدن صدا باید ترجیحا سکوت در فضا حاکم باشد. در ابتدا تنها برای حل همین مشکل، گوشی های پزشکی دیجیتال وارد بازار شدند. این گوشی ها با داشتن سنسورهای تقویت کننده (پیزوالکتریک ها)، صدای دریافتی توسط دیافراگم را تا چندین برابر تقویت می کنند و صدایی به مراتب بلندتر در اختیار فرد شنونده (پزشک) می‌گذارند. این تقویت صدا باعث می شود تا فرد از روی لباس نیز معاینه شود و حس بهتری به بیمار منتقل کند.

با این وجود، در سال های ابتدایی معرفی گوشی های دیجیتال توسط یکی از مطرح ترین برندهای دنیا، به دلیل سطح پایین تر دانش الکترونیک در آن سال‌ها و دشواری و هزنیه زیاد تولید برای کمپانی سازنده، این گوشی های معاینه کیفیت مطلوب برای پزشکان را فراهم نکردند دلیل آن هم تداخل انواع صداها با یکدیگر بود که متاسفانه بعد از عرضه نسخه بعدی، پزشکان نسبت به از دست دادن بخشی از صداها نیز اعتراض داشتند.

این نکته قابل ذکر است که قیمت این مدل گوشی دیجیتال 3 تا 7 برابر قمیت گوشی طبی آکوستیکی بود اما مانند سایر زمینه های تکنولوژی با ایجاد این بستر دیجیتال در گوشی های پزشکی، شرایط فراهم شد تا امکانات دیگری نیز به این گوشی های معاینه اضافه شود تا کاربرد آنها را به مراتب بیشتر کند؛ از جمله این موارد اضافه کردن امکان ذخیره سازی صداها بود.

بعد از چند سال برندهای جدیدی در بازار ظاهر شدند که به تدریج مشکلات گوشی های دیجیتالی را اصلاح کردند. امروزه گوشی پزشکی های دیجیتال در سطوح مختلفی عرضه میشوند که علاوه برقیمت مناسب، امکان فیلتر کردن صداهای مزاحم، تنظیم حالت انتخابی برای انواع معاینه، امکان تنظیم سطح بلندی صدا، امکان ذخیره سازی اطلاعات، امکان شنیدن صدا بدون تیوب و با هندزفری و ... از جمله قابلیت‌های آن‌ها است. به دلیل گستردگی امکانات و وضوح و شفافیت بیشتر صدا، این مدل از گوشی های دیجیتال به تدریج نارضایتی‌های گذشته را از ذهن مخاطبان پاک کرده و استفاده از آن‌ها با سرعت بالایی در سطح جهان به خصوص کشور آمریکا که مبدا تولید اولین گوشی های پزشکی نیز هست، در حال افزایش است.

۳- گوشی پزشکی نوزاد (جنین)

نوع دیگری از گوشی معاینه پزشکی، گوشی پزشکی نوزاد یا جنین است که به دلیل تفاوتی که در صدای دریافتی نسبت به مدل‌های دیگر گوشی طبی در آن وجود دارد، طراحی و تولید شده است. این گوشی ها بیشتر صداهای ضعیف و ریز و کم ارتعاش را دریافت می‌کنند و به همین علت دارای شکل شیپوری مانند هستند (که البته این مورد برای تقویت سطح صدا و انتقال صدای قلب جنین به گوش شنونده نیز هست).

تعداد و میزان استفاده از گوشی پزشکی نوزاد (جنین) به دلیل نوع کاربری آنها نسبتا کمتر است.

۴- گوشی دامپزشکی

علاوه بر این گوشی‌های پزشکی که انواع مختلفی داشتند و مخصوص معاینه انسان هستند، گوشی های طبی نیز وجود دارند که از آن ها برای معاینه و تشخیص بیماری دام و حیوانات استفاده می‌شود. مبحث گوشی دامپزشکی و تفاوت های آن با گوشی پزشکی معمولی را در مقاله ای مجزا مورد بررسی قرار داده ایم که میتوانید مطالعه بفرمایید.

با وجود توضیحاتی که در هر بخش دادیم و هر گوشی معاینه پزشکی را به تفصیل مورد بررسی قرار دادیم؛ مشخص است که هرکدام از انواع گوشی های طبی اعم از گوشی پزشکی آکوستیک، گوشی پزشکی دیجیتال و گوشی پزشکی جنین (نوزاد) با وجود داشتن تفاوت نسبت به هم، دارای ویژگی‌های منحصر به فرد خود هستند که در جای خود استفاده می‌شوند. چنانچه علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر درباره اجزا و ساختار گوشی های پزشکی هستید می‌‌تونید مقاله اجزای گوشی پزشکی را مطالعه کنید.